Bạn đã từng đi máy bay chưa, lần tới khi bạn mua vé máy bay hãy nhớ giá tiền mà bạn trả sau đó lên máy bay và hỏi người ngồi kế bên bạn xem họ đã trả bao nhiêu tiền. Khả năng cao là số tiền mà họ trả là khác bạn thậm chí là khác xa. Nhưng tại sao lại thế, 2 ghế ngồi cạnh nhau cùng hạng ghế cùng dịch vụ, cùng ngày giờ bay tại sao giá vé lại khác nhau.
Kinh tế học của việc bán vé máy bay thực sự hoạt động thế nào. Để hiểu được vấn đề giá vé máy bay. Đầu tiên chung ta phải hiểu được bài toán kinh doanh của các hãng hàng không. Để vận hành một chuyến bay cần một khoảng chi phí khổng lồ, nhiên liệu chiếm phần chính sau đó là phí sân bay, phí đỗ, phí bảo dưỡng đồ ăn uống, đồ dùng một lần, tiền thuê máy bay, khấu hao nếu hãng bay sở hữu chiếc máy bay đó…
Trung bình vận hành một chuyến bay boeing 787 một loại máy bay đường dài phổ biến tốn hơn 11200 đô la cho mỗi giờ bay. Để ví dụ, một chuyến bay thẳng từ Hà Nội đến Pari đã tốn của một hãng bay khoảng 134000 đô la tương đương gần 3,5 tỷ đồng. Tuy khoảng chi phí vận hành bay khổng lồ như vậy nhưng biên lợi nhuận (lợi nhuận trên doanh thu) của các hãng bay vô cùng thấp chỉ giao động từ mức 3% đến 7% cho các hãng hàng không truyền thống, và khoảng 8%-15% cho các hãng giá rẻ. Phải hoạt động trong một biên lợi nhuận mỏng như vậy, điều kiên quyết để vận hành cho một chuyến bay là phải lấp đầy nó, tỷ lệ lấp đây chuyến bay được gọi là loadfactor, chỉ khi khoảng hơn 70% chỗ ngồi được lấp kín một chuyến bay mới có lãi. Tuy nhiên nhu cầu di chuyển của khách hàng luôn luôn thay đổi, tuỳ theo mùa, năm, và thời tiết.
Duy trì tỷ lệ loadfactor là một bài toán cân bằng, nếu hãng bay thực hiện quá nhiều chuyến bay số lượng hành khách trên mỗi chuyến sẽ giảm thấp loadfator sẽ giảm, nghĩa là hãng hàng không đang hoạt động không hiệu quả, nhưng nếu giảm chuyến bay để tăng loadfactor thì có nghĩa là các hãng bay đang đánh mất khách hàng của mình cho đối thủ cạnh tranh, cân bằng 2 yếu tố này để duy trì tỷ lệ loadfactor nằm ở trái tím mọi quyết định của một hãng hàng không.
Có 2 cách chính để các hãng bay tối ưu hoá 2 tỷ lệ này.
Đầu tiên là một thuật toán định giá vẽ máy bay phức tạp luôn luôn thay đổi theo cung và cầu thị trường, thuật toán xác định giá vẽ máy bay theo số lượng ghế còn lại, thời gian bay, độ phổ biến của đường bay, mùa cao điểm, đường bay này có bao nhiêu đối thủ cạnh tranh và đặc biệt là nhiên liệu tại thời điểm bán vé, giá nhiên liệu dự tính tại thời điểm bay… Phần nhiều yếu tố khách quan nằm ngoài kiểm soát của hãng bay, ví dụ như cuộc xung đột nga, vừa làm tăng giá nhiên liệu, vừa ảnh hưởng đến vùng trời chiến sự không thể bay qua.
Thị trường bán vẽ máy bay là một hệ thống thích nghi phức tạp, mọi nhân tố tham gia đều có ảnh hưởng và để duy trì lợi nhuận cho các hãng bay, giá trị của chiếc may bay phải theo đổi theo từng phút.
Cách thứ 2 ưu việt hơn, nếu khách hàng yêu cầu sự linh hoạt trong ngày giờ bay thì giá vé của họ sẽ cao hơn, du khách thường mua vé gián tiếp qua công ty du lịch hoặc đại lý vé máy bay, họ đi theo tour cụ thể, cố định ngày giờ bay trước hàng tháng và không đòi hỏi sự linh hoạt. Hơn nữa các công ty du lịch mua vé thường xuyên và theo lô lớn, mỗi một vé bán ra cho hành khách loại này, dường như chắc chắn cho mỗi chuyến bay được lấp đầy đó là tại sao mua vé theo tour du lịch luôn luôn rất rẻ. Những người tự đi du lịch, thăm người thân, hoặc đi công việc cá nhân sẽ đặt vé sát ngày bay hơn, có thể đổi chuyến, đổi giờ bay, mặc dù chỗ ngồi của họ có thể giống hệt với nhóm trên, nhưng sự linh hoạt đòi hỏi phải có rủi ro cho loadfactor của chuyến bay và các hãng bay sẽ tính thêm phí để phòng ngừa rủi ro này. Với các cán bộ công nhân viên đi công tác, doanh nghiệp sẽ phải trả thêm vé máy bay cho họ, lịch công tác phụ thuộc rất nhiều với đối tác, bị ảnh hưởng bởi điều kiện kinh doanh, quá trình đàm phán, họ hay đặt vé sát ngày để dễ dàng dịch chuyển ngày bay, giờ bay, họ cũng yêu cầu một tiêu chuẩn dịch vụ cao hơn, hoặc theo chế độ đãi ngộ của công ty. Ghế thương gia được thiết kế đặc biệt phục vụ cho nhóm này.
Bạn thấy đấy loadfacter có chi phối các quyết định thiết kế máy bay, thậm chí cùng một loại máy bay nhưng các hãng bay có nhiều loại nội thất, thay đổi tỷ lệ hạng ghế cao cấp và phổ thông theo nhu cầu điểm đi, điểm đến.
Kinh tế học hàng không thực sự rất phức tạp, nó còn rất nhiều câu hỏi mà một bài viết ngắn của chúng tôi không thể nào trả lời được hết. Ví dụ như: các hãng hàng không giá rẻ hoạt động nbhuw thế nào?, Họ đã tối ưu hoá loadfactor ra sao? Tại sao biên lợi nhuận của họ lại cao đến thế? Tại sao công nghiệp hàng không lại phát triển mạnh mẽ tại Dubai và Singapor? Và liệu ngành này có tiềm năng phát triển không? Hãy đón chời những bài viết tiếp theo trong chuyên đề hàng không của chúng tôi.
